Wist je dat er sinds 2017 er een Generieke module Stemmen horen gepubliceerd was? Deze is uitgevoerd door het UMC Utrecht in samenwerking met diverse personen en organisaties met o.a. Stichting Weerklank. Deze is onderdeel van het Programma Kwaliteitsontwikkeling GGz.
Deze module brengt een duidelijk behandelaanbod onder de aandacht bij alle cliënten, hun naasten en hun behandelaren. De module biedt hulpverleners in de ggz handvatten voor betere diagnostiek en shared decision making om met cliënt, naasten en behandelaar tot een weloverwogen (zorg)traject te komen.
Download hieronder de Generieke Module Stemmen Horen
Ontwikkeling generieke module stemmen horen
De geestelijke gezondheidszorg (GGz) levert in Nederland een onmisbare bijdrage aan een gezonde, veerkrachtige en veilige samenleving. Het is belangrijk dat er een goed, stevig en gevarieerd zorgaanbod van de GGz bestaat om mensen met psychische aandoeningen (en klachten) te herkennen, diagnosticeren, behandelen en/of stabiliseren. In de kern betekent dit dat de zorg die nodig is, op de juiste plek, door de juiste persoon, doelmatig en in goede samenhang moet worden verleend. Uitgangspunt daarbij is dat de zorg rond de patiënt wordt georganiseerd, en niet de patiënt rond de zorg.
In het Bestuurlijk Akkoord werd afgesproken dat de NVvP, het NIP en het Landelijk Platform GGz (LPGGz) gezamenlijk en in afstemming met onder andere GGz Nederland, Zorgverzekeraars Nederland (ZN) en andere relevante stakeholders (NVVP, LVE, NVP, Meer GGz, NHG, V&VN, InEen) een ambitieus kwaliteitsprogramma zouden opstellen voor de ontwikkeling van kwaliteitsstandaarden bijbehorende instrumenten, zoals zorgpaden, zorgstandaarden, richtlijnen, generieke modules, ROM-vragenlijsten en kwaliteitsindicatoren. Eind 2013 heeft dit programma definitief vorm gekregen in het Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGz en heeft dit onder andere geleid tot de start van het project Generieke Module Stemmen Horen.
Naastbetrokkenen
In het kader van de ontwikkeling van de generieke module stemmen horen is onderzoek verricht naar wat patiënten en naastbetrokkenen wensen en verwachten van de professionele zorg gericht op stemmenhoren. Het onderzoek naar het patiëntenperspectief op de behandeling van stemmenhoren is in 2015 uitgevoerd middels het opzetten van een focusgroep. Hierin zijn de patiëntenverenigingen Anoiksis, Stichting Borderline, Stichting Weerklank en Stichting Leven met stemmen en Intervoice vertegenwoordigd en ook de familievereniging Ypsilon. Het patiëntenperspectief op de zorg rondom stemmenhoren is beschreven aan de hand van de ‘Basisset Kwaliteitscriteria vanuit patiëntenperspectief’ (Nederlandse Patiënten en Consumenten Federatie). Mensen die stemmen horen en naastbetrokkenen hebben diverse wensen geuit ter verbetering van de zorg rondom stemmenhoren
Vanuit het perspectief van de stemmenhoorder
Stemmenhoren is een fenomeen dat voorkomt bij veel mensen met en zonder psychiatrische problematiek. Bij mensen met psychiatrische problematiek kan het stemmenhoren leiden tot ernstige klachten of klachten die er ten grondslag aan liggen. Dit uitgangspunt krijgt pas de laatste tijd erkenning. Er rust nog te vaak een taboe op het bespreken van dit onderwerp in de zorg. Allereerst is het daarom van belang dat er actief naar stemmenhoren wordt gevraagd door de zorgverlener, ook bij patiënten bij wie de diagnose niet in het psychosespectrum ligt. Daarnaast is het belangrijk dat zorgverleners doorvragen naar de inhoud van de stemmen. Voor mensen die hulp zoeken omdat zij stemmen horen, is het belangrijk dat zij hun klachten in een veilige en onbevooroordeelde omgeving kunnen bespreken. Er moet aandacht zijn voor de emotie die het stemmenhoren teweeg brengt en de gedachten die daarmee gepaard gaan, het persoonlijke verhaal van de stemmenhoorder. Het is tevens van belang dat zorgverleners openstaan voor verklaringsmodellen die voortkomen uit de cultuur of religie van de stemmenhoorder en hierbij aansluiten. De verklaringen die de persoon zelf heeft voor de stemmen moeten niet ontkend worden. Wanneer er twijfel bestaat bij de zorgverlener of een verklaringsmodel past in de cultuur van de stemmenhoorder, kunnen naastbetrokkenen hier uitleg en advies over geven. Als er sprake is van een taalkundige barrière tussen de stemmenhoorder en de hulpverlener, is het belangrijk om de inzet van een tolk te overwegen.
Het is belangrijk dat de zorg rondom stemmen horen vraaggericht is; dit betekent dat er door middel van gedeelde besluitvorming zo goed mogelijk tegemoet wordt gekomen aan de individuele behoefte van de persoon die stemmen hoort. Het is daarbij van belang dat de zorgverlener samen met de persoon die stemmen hoort een breed palet aan behandelopties overweegt en hierbij goede informatie verstrekt over mogelijke voor- en nadelen van de verschillende opties. Op deze manier blijft de autonomie van de persoon die stemmen hoort zo veel mogelijk gewaarborgd en wordt deze partner in de zorg. De focus van de zorg rondom stemmenhoren moet zijn dat mensen sterker gemaakt worden om met hun stemmen om te gaan, zodat de klachten die zij ervan hebben afnemen en er herstelondersteunend gewerkt kan worden. De module is bij het ter perse gaan van de Klankspiegel rond gekomen.
De ontwikkeling van de module wordt gefinancieerd door GGZ Nederland en gefaciliteerd door de Universiteit van Utrecht onder leiding van Prof. Iris Sommer.
Tekst: Kwaliteitsontwikkeling GGZ
Noot van meelezer:
Bovenstaande laatste passage gaat over het perspectief van de hulpverlener. Verpleegkundigen zijn vaak nog zoekende tussen ondersteuning en overnemen van de verantwoordelijkheid. Als het gaat om herstelondersteunend werken is het van belang dat zij ook de tools aangereikt krijgen om dit te kunnen doen. Een beproefde methode hiertoe is de begeleide zelftherapie van Den Boer: Boer, P.C.A.M. den (2014) Eigen kracht begeleide zelfhulp in de geestelijke gezondheidszorg, Bussum, Uitgeverij Coutinho, ISBN 978-90-469-0424-4. Temeer omdat een deel (screeningsinstrument KOP LEEKS) van deze methode Eigen kracht opgenomen is in het Cultuursensitief addendum bij de Multidisciplinaire Rochtlijn (MDR) Schizofrenie (p. 64-67) (Trimbos, 2015)
