Uit jezelf!

Hieronder de linken naar de betreffende onderdelen van de kaartenbak.

Films en video's
Geluidsfragmenten
Algemene Thema's
Tips en Tools

Zijn er vragen, heb je suggesties, ideeën m.b.t de kaartenbak. We horen het graag.
mail naar kaartenbak@stichtingweerklank.nl

art. verscheen onlangs in de klankspiegel van aug. 2024.

Peter Oud, John van den Hout en Barbara Schaefer

Voor elkaar! Stemmen laten zich horen in de regio!

Middels subsidie van ZonMw kregen wij eind 2022 de kans om in 2023 een project te starten. Ons project bevatte 2 deelprojecten:

  1. Op welke wijze kunnen we meer gebruik maken van non-verbale en/of creatieve activiteiten om uiting te geven aan ervaringen rondom stemmen horen?
  2. De ontwikkeling van de e-learning ‘Stemmen horen begrijpelijk maken’.

De financiering voelde als een enorme verantwoordelijkheid om goed resultaat af te leveren. Wij wilden het gemeenschapsgeld goed inzetten.

 Stichting Weerklank

Wij zijn een kleine cliëntenvereniging en bestaan inmiddels 37 jaar. Onze visie op hoe met stemmen om te gaan, is de herstelgerichte benadering met de Maastrichtse methode als belangrijke leidraad. In tegenstelling tot wat in het bio-medisch model staat omschreven, zien wij stemmen horen niet als een symptoom van een ziekte, maar als een menselijke variatie, zoals ook seksuele geaardheid en links- of rechtshandigheid menselijke variaties zijn. Het horen van stemmen kan zeer verstorend werken. Het is van belang om daarmee om te leren gaan. Hulpverleners in de GGZ die werken volgens het bio-medisch model mogen dat denkkader loslaten en wezenlijk vertrouwen hebben in het verhaal van de stemmenhoorder en zijn stemmen. Als stemmenhoorders leren omgaan met hun stemmen en inzicht krijgen waar hun stemmen voor staan, ontstaat er ruimte om de angst voor de stemmen achter zich te laten.

Het deelproject ‘Uit Jezelf!’ – Non-verbale en creatieve activiteiten

Creativiteit binnen stemmenhoordersgroepen

Wij weten dat praten met gelijkgestemden voor stemmenhoorders erg prettig is. Dit kan bijvoorbeeld in een stemmenhoordersgroep of in een steunpunt stemmen horen. In het deelproject non-verbale en creatieve activiteiten hebben we nu ook ervaren dat veel stemmenhoorders het prettig vinden om met elkaar op een non-verbale en/of creatieve manier bezig te zijn. Het doel van het project was tweeledig. Enerzijds was de opzet om te inventariseren welke activiteiten als herstelondersteunend werden ervaren en welke activiteiten men graag samen met andere stemmenhoorders zou willen ondernemen. Anderzijds wilden we enkele activiteiten bij steunpunten stemmenhoren uitproberen om samen te kijken of en hoe we ze structureler zouden kunnen inzetten in stemmenhoordersgroepen.

De mogelijkheden bleken eindeloos! Er waren activiteiten met betrekking tot muziek en geluid, beeldende activiteiten, drama en toneel, lichaam & geest, schrijven en bijvoorbeeld wandelingen in de natuur. We hebben vele mogelijkheden ontvangen en geïnventariseerd via stemmenhoorders in binnen- en buitenland, bijvoorbeeld tijdens het Wereld Stemmenhoorcongres in Parijs.

Leren van en met elkaar
Een aantal activiteiten hebben wij uitgeprobeerd tijdens verschillende landelijke bijeenkomsten, maar het zijn vooral de steunpunten stemmen horen in Nijmegen en Leiden die met de non-verbale en/of creatieve activiteiten aan de slag zijn gegaan. De ene regio werkte met een relatief vast programma waarbij stemmenhoorders werden uitgenodigd om mee te doen, terwijl de deelnemers in de andere regio meer intuïtief te werk gingen en de ideeën meer vanuit de hele stemmenhoordersgroep tot ontwikkeling kwamen. Beide regio’s zijn in de laatste fase van het project bij elkaar op bezoek geweest en hebben samen non-verbale en creatieve activiteiten gedaan en ervaringen uitgewisseld. Er zijn al afspraken gepland om ook in andere regio’s mensen te inspireren en zo nieuwe ervaringen op te doen. Een derde regio, Den Haag, doet al actief mee!

Vele mogelijkheden
Naast dat er veel verschillende creatieve activiteiten zijn om te ondernemen kun je ze ook heel verschillend inzetten. Je kunt een korte activiteit als opstarter of afsluiter inzetten bij stemmenhoordersgroepen, of kiezen voor een uitgebreidere activiteit voor een hele bijeenkomst. Je kunt samen bezig zijn met hetzelfde, bijvoorbeeld het samen overgooien van een onzichtbare bal die je van vorm kunt laten veranderen, of samen in één ruimte allemaal wat anders doen. Zo kan een deel van de groep samen muziek gaan maken terwijl anderen zich creatief uiten in een eigen tekening. Er zijn trouwens veel liedjes die over het horen van stemmen gaan.

We merkten dat er verschillende manieren zijn om mensen te enthousiasmeren. Sommige mensen vinden het fijn om bij de hand genomen te worden en anderen vinden het prettig om vanuit verschillende mogelijkheden zelf op onderzoek te gaan en willen daarin vrijgelaten worden.

We zagen dat men verschillende ervaringen uit de creatieve activiteiten kan halen zoals rust, energie, in beweging komen, inzicht krijgen, krachtgericht werken, nieuwe dingen uitproberen en positieve ervaringen opdoen. We merkten dat het samen ondernemen van non-verbale en/of creatieve activiteiten een mooie manier is om te verbinden, zowel tussen stemmenhoorders onderling alsook tussen stemmenhoorders en niet-stemmenhoorders. Het is een toegankelijke manier om elkaar te ontmoeten, samen in gesprek te gaan en interessante dingen te ontdekken bij jezelf en bij elkaar.

Kracht

We hebben enkele tegenslagen in het project gehad. De grootste was dat we moesten starten zonder Maya Smits. Zij is in 2023 overleden. Maya bedacht de naam van ons deelproject: ‘Uit Jezelf!. Een titel die ons op verschillende manieren bleef inspireren. Ondanks de tegenslagen merkten we dat het samen ondernemen van creatieve activiteiten ons op verschillende manieren kracht gaf. We kijken terug op een zeer geslaagd project dat veel enthousiasme en mogelijkheden genereert en op verschillende manieren zal worden voortgezet. In de komende Klankspiegels zullen we op een aantal specifieke bevindingen en op een aantal non-verbale en/of creatieve activiteiten ingaan. We hopen je dan te inspireren om zelf aan de slag te gaan, alleen of samen met andere stemmenhoorders.

Tot slot, kom naar de open dag, zaterdag 14 september in Leiden, om meer over het project ‘Uit Jezelf!’ te horen. Er is dan ook de mogelijkheid om zelf het één en ander te ervaren.

De ontwikkeling van e-learning voor stemmenhoorders

Financiering, ZonMw

Wij kregen de kans om subsidie aan te vragen, waarbij wij ons van tevoren moesten verantwoorden. Met een toekenning van een dergelijk bedrag voelden wij ons serieus genomen. Wij vonden de GGZ Ecademy bereid met ons samen te werken. Deze organisatie heeft inmiddels meer dan 200 online leertrajecten ontwikkeld. Er zijn 70 GGZ-instellingen bij hen aangesloten waarmee zij meer dan 100.000 hulpverleners binnen hun bereik hebben. Zij hadden duidelijk vertrouwen in ons en gaven aan graag met ons in zee te willen gaan.

Bij de eerste ontmoeting met deze organisatie kregen wij inzicht in het ontwikkelproces. Het gaf ons moed dat wij met professionals te maken hadden en dat wij niet alles alleen hoefden te doen. Wij hoefden eigenlijk alleen maar de kennis te leveren. Dit was een enorme opluchting.

Doel van de e-learning.

  • Het gaat om kennisoverdracht m.b.t. het omgaan met het horen van stemmen.
  • Wij wilden een e-learning voor een grote doelgroep, binnen het professionele en sociale domein, en deze laagdrempelig en gratis aanbieden.
  • Hulpverlener, stemmenhoorder en naasten leren samen van elkaar. Hierbij is er sprake van gelijkwaardigheid.

Een topproces

De kick-off betrof een kennismaking van de redactieraad. Tijdens deze bijeenkomst kregen wij uitleg over het proces en konden we brainstormen over de inhoud.

Wij werkten aan de hand van een blauwdruk. Eerst werden de leerdoelen opgesteld. Vervolgens lieten wij onze ideeën daarop los wat tot verschillende bouwstenen leidde. Daarna werd er een storyboard ontwikkeld waarvan er ook een digitale versie kwam.

Vervolgens werden er twee filmdagen gepland en kwam er een conceptversie van de e-learning.

We hebben deze conceptversie drie dagen uitgetest op een locatie van de Lister Academie. Samen met drie hulpverleners en vijf stemmenhoorders hebben we de puntjes op de i gezet. Dit bleek een topervaring, het leverde nog heel wat verbeterpunten op. De oplevering van de e-learing was begin dit jaar. In maart 2024 zijn we in de lucht gegaan.

Wat heeft het ons opgeleverd?

 Het deelproject ‘Uit je jezelf!’ – non-verbale/creatieve activiteiten

Wij hebben ervaren dat non-verbale activiteiten ook drempelverlagend kunnen werken als het gaat om de uitwisseling van ervaringen met niet-stemmenhoorders. Het zet de deuren makkelijker open naar het samenwerken met bijvoorbeeld studenten, herstelacademies en vaktherapeuten. Momenteel wordt er gewerkt aan een handreiking voor facilitators. In de toekomst willen wij samen bijeenkomsten gaan organiseren om ervaringen uit te wisselen met andere regio’s in het land.

 De e-learning – Stemmen horen begrijpelijk maken

De module ‘Stemmen horen begrijpelijk maken’ is in 3 maanden tijd inmiddels door 320 mensen gevolgd en wordt gemiddeld beoordeeld met een 8,8. Volgens de GGZ Ecademy is dit in vergelijking met andere modules een waanzinnig goed cijfer.

Een mooi leerproces, in vertrouwen

We zagen er van tevoren enorm tegen op om met de ontwikkeling van de e-learning te beginnen. Maar achteraf gezien verliep het proces op rolletjes en kregen wij er een enorme energie van. Go with the flow.

Bij tegenslagen konden wij de klankbordgroepen inschakelen die zich inmiddels hadden gevormd, om te sparren en om ideeën uit te wisselen.

Wij hadden zeswekelijkse meetings waaraan John van den Hout (onze verbinder), Barbara Schaefer (projectleider van het project ‘Uit Jezelf!’) en Peter Oud (projectleider van de e-learning) deelnamen.

Er waren zeswekelijkse bestuursvergaderingen van Stichting Weerklank waarin wij ook konden brainstormen en feedback aan elkaar konden geven.

Wij hadden intensief contact met de Steunpunten in Leiden en Nijmegen en de vijfkoppige redactieraad (vertegenwoordigers van GGZ Ecademy, Inbrain, de Stemmenpoli en Stichting Weerklank).

De samenwerking met professionals van Inbrain (bedrijf gespecialiseerd in e-learning) en de GGZ Ecademy verliep zeer prettig. En uiteindelijk waren er drie dagen op locatie bij de Listeracademie, waar we met hulpverleners en stemmenhoorders samen de e-learning nakeken op foutjes en verbeterpunten.

Zonder het geld van ZonMW hadden we dit nooit voor elkaar gekregen.

Wij konden met de Maastrichtse benadering – hoe om te gaan met het horen van stemmen – voorheen onmogelijk iedereen bereiken, maar met het geld van ZonMw is dit mogelijk gemaakt. Iedereen die dit wil, kan van de e-learning gebruik maken, zoals individuele stemmenhoorders, naasten en hulpverleners. Wij raden aan om in tweetallen te werken, een stemmenhoorder met een naaste of een hulpverlener. Maar de e-learning kan ook in groepen worden ingezet. Zo kan men samen en van elkaar leren.

Wij schatten in dat we van deze e-learning komende jaren de vruchten kunnen plukken. De Maastrichtse benadering kan zo een groter bereik krijgen en er kunnen meer stemmenhoorders worden geholpen om met hun stemmen te leren omgaan. Middels de e-learning zijn we beter verstaanbaar geworden. Hulpverleners en stemmenhoorders krijgen met de e-learning een alternatief aangeboden om anders met stemmen om te leren gaan. De samenvoeging met de twee deelprojecten geeft een enorme meerwaarde.

 Vergroten van bereik.

Bij de GGZ Ecademy zijn 70 opleidingen en GGZ-instellingen aangesloten. Hiermee is een bereik gecreëerd van meer dan 100.000 hulpverleners. De GGZ academy heeft een eigen productimplementatie. Wij hebben afspraken met hen voor de komende 5 jaar. Daarna gaan we zien of de training verlengd dan wel geactualiseerd kan worden.

Als Stichting Weerklank hebben we een plan van aanpak voor 2024 om ruchtbaarheid te geven aan de e-learning via de Klankspiegel en onze website. Ook willen wij partnerorganisaties en herstelacademies hierbij betrekken, sociale media inzetten, aan scholing en bijscholing doen, ervaringsdeskundigen ermee vertrouwd maken, het een onderdeel laten zijn bij de opleidingen van professionals en het kenbaar maken bij beroeps- en maatschappelijke organisaties. Steunpunten kunnen elkaar middels de e-learning makkerlijker vinden om ervaringen uit te wisselen.

Afronding van ons project

Kaartenbak

In de afrondende fase zijn wij een kaartenbak aan het ontwikkelen met informatie om stemmenhoordersgroepen te faciliteren. Het idee voor deze kaartenbak is ontstaan vanuit het samenvoegen van beide projecten. De kaartenbak wordt o.a. gevuld met modules van de e-learning, met tools om met stemmen om te gaan, met kaarten met non-verbale en/of creatieve activiteiten en met een lijst met inspirerende filmpjes. De stemmenhoordersgroepen kunnen deze kaartenbak ook zelf aanvullen en met elkaar delen. Om deze reden willen wij de kaartenbak dan ook online aanbieden zodat deze makkelijk beschikbaar blijft.

Op 14 september hebben wij een Open dag, dan moet het klaar zijn. We gaan de kaartenbak dan overhandigen aan de peersupportgroepen en aan ZonMw en Involv, voorheen PGO-support.

 

Engelse versie

Tenslotte willen wij graag een Engelse versie van de e-learning, zodat deze ook voor Engelstalige Nederlanders beschikbaar komt en eventueel internationaal ingezet kan worden. Hier zou het Intervoice Network een rol in kunnen spelen. Wij hebben de helft van het bedrag wat wij denken nodig te hebben al vanuit een nalatenschap ontvangen. Voor het overige geld, 15.000 euro, zoeken wij nog een oplossing.

 

Wat hebben wij geleerd?

Het was een mooie ervaring dat beide projecten elkaar in ‘energie’ goed konden aanvullen en wij zagen dat ook mooi terug in de mensen die wij tijdens dit project zagen samenwerken. We hadden zo samen een mooie mix en chemie te pakken.

 

Stuurgroep

De stuurgroep van het project bestond uit ons bestuur van Weerklank. Elke vergadering kwamen de twee projectonderdelen aan bod en was er ruimte om met elkaar te sparren. Zo hebben wij draagkracht ontwikkeld.

 

Een projectgroep

John van den Hout, Barbara Schaefer en Peter Oud hadden om de zes weken een gesprek om te kijken wat nodig was. Hoe was het om twee projecten tegelijkertijd te laten lopen die behoorlijk verschillend waren?  Door middel van opgedane ervaringen mochten wij van elkaar leren. Het sparren met ons drieën was goud. Als de één niet meer zag wat helpend was, kwam er lucht van de ander.

 

Verwachtingen en risico’s

Voor het project ‘Uit Jezelf!’ hebben we een half jaar verlenging aangevraagd, om het te kunnen laten slagen. Vanuit ZonMw werden wij gerustgesteld: er mocht iets fout gaan, niet alles hoefde meteen te lukken. Dat gaf rust en vertrouwen om door te gaan. Omdat we bij de ontwikkeling van de e-learning met professionele organisaties samenwerkten, waren de verwachting hoog en de risico’s klein. Er waren genoeg mensen die meedachten in oplossingen.

Wat was helpend?

Wat ons bijblijft is dat het zoeken naar samenwerking en het verbinden met anderen helpend was. Dit bleek een belangrijk aspect bij het verwezenlijken wat ons voor ogen stond. Het vraagt standvastigheid, gezamenlijk je schouders eronder zetten, niet opgeven, vertrouwen hebben en niet onbelangrijk, het beoefenen van geduld bij tegenslagen. Wij lieten ons door verschillende partijen informeren. Datgene wat goed voelde, mocht leidend zijn.

Natuurlijk was het helpend dat ZonMw en andere belanghebbenden regelmatig op de hoogte werden gehouden en dat ze werden betrokken bij besluitvormingsprocessen.

Gedurende het ontwikkelingsproces hadden we duidelijke verwachtingen naar elkaar, maar wij sloten ons niet af voor persoonlijke kwetsbaarheid, die er ook mocht zijn. Wij stonden open voor suggesties en verwelkomden feedback.

Dat bleek goud. Dank jullie wel voor het vertrouwen!