Is stemmen horen een ziekteverschijnsel?

Stemmen horen kan tot ziekte leiden als men zodanig door de stemmen overheerst wordt, dat men zich niet meer vrij voelt een eigen leven te leiden. Dat kan bijvoorbeeld het geval zijn als de stemmenhoorder zich ondergeschikt maakt aan de stemmen en er bijna een almacht aan toeschrijft. Dat maakt angstig en vaak somber en machteloos, leidt tot verwarring en maakt dat mensen niet meer goed kunnen functioneren in het leven van alle dag. Het horen van stemmen kan voor concentratieproblemen zorgen en het kan ook de slaap verstoren.

We kunnen dus iemand “ziek” noemen als hij/zij als gevolg van de stemmen niet meer op een redelijke manier kan functioneren in het dagelijks leven. Vaak is het horen van stemmen een reactie op (traumatische) levenservaringen. Bij stemmenhoorders die er ziek door zijn geworden zien we dat ze vaak niet in staat waren die levenservaringen te verwerken, er niet mee hebben leren omgaan. Bij veel stemmenhoorders die er beter mee hadden leren omgaan, veranderden de stemmen ook vaak van inhoud en ‘karakter’. Ze werden vriendelijker naarmate ook de stemmenhoorder zich positiever naar ze opstelde.

Waar het gaat om stemmen horen, gaat herstel om veel meer dan proberen de stemmen te laten verdwijnen. Het gaat er vooral om mensen te leren met het horen van stemmen om te gaan zodat het niet meer allesoverheersend aanwezig is en het je niet (meer) in je dagelijks functioneren belast. Stemmen horen is volgens Stichting Weerklank veelal een uitdrukking van levensproblemen die tot machteloosheid hebben geleid en daardoor ook als bedreiging worden ervaren van het geestelijk welzijn. De machteloosheid ten opzichte van de stemmen neemt bij een deel van de stemmenhoorders de plaats in van de machteloosheid tegenover het levensprobleem waarvoor men zich vaak ook nog sterk schaamt. Dit maakt de kans dat men er “ziek” van kan worden aanzienlijk groter.

Andere bijzondere zintuiglijke ervaringen die kunnen voorkomen
Soms horen mensen niet alleen stemmen maar zien zij ook beelden, of ruiken, proeven of voelen zij dingen die voor anderen niet waarneembaar zijn. Sommige mensen raken in een soort trance (dissociatie) als zij stemmen horen. Dat kan een diepe trance zijn maar ook lichte afwezigheid komt voor. Uit psychiatrisch en psychologisch onderzoek is duidelijk geworden dat dissociatie een verdedigingsreactie is op hoge stress of trauma, gekarakteriseerd door verlies van geheugen en een gevoel van buiten jezelf en de omgeving te staan. Gedurende de tijd dat iemand dissocieert, wordt (trauma) informatie niet meer geassocieerd met de rest van de informatie in de hersenen, zoals dat gewoonlijk wel is. Iemand kan de plaats en de gebeurtenissen gedurende een traumatische ervaring dissociëren, bijvoorbeeld om tijdelijk te ontsnappen aan emotionele en fysieke pijn. Deze gedissocieerde informatie hoeft niet “weg” te zijn, maar is afgesplitst opgeslagen en kan onder sommige omstandigheden, bijvoorbeeld op latere leeftijd worden uitgelokt. Deze persoon heeft regelmatig te maken met gaten in het geheugen, stukken die als het ware overgeslagen zijn. Kenmerkend van situaties waar iemand mogelijk gaat dissociëren zijn vaak overweldigende trauma’s en machteloosheid.