Harry Gijbels woont al twintig jaar in Ierland en heeft daar het Hearing Voices Network Ireland opgericht. Op 24 juli 2021 kwam hij op een wat bewolkte zaterdag tegen lunchtijd aanfietsen bij het appartement van Marius Romme in Amsterdam. Hij werd daar warm ontvangen. Hij had een fietstocht van zo’n 2000 km achter de rug. Hij fietst elk jaar een lange tocht door Europa waarin hij aan een speciaal persoon denkt. Dit jaar was het ter nagedachtenis van Sandra Escher; de vrouw van Marius en ‘moeder’ van de wereldwijde stemmenhoordersbeweging.

Na het warme onthaal door bestuursleden van Weerklank, Marius en zijn dochter – inclusief Nederlandse vlag, banners en bloemen – volgde  een gezellige en uitgebreide lunch op het terras. Daarna sprak ik met Harry in de woonkamer.

Hij vertelt: ‘Ik ben geboren in Rotterdam. In Poortugaal ben ik in de tweede helft van de zeventiger jaren opgeleid tot psychiatrisch verpleegkundige. In 1980 verhuisde ik naar Londen. Ik heb daar twintig jaar gewoond en heb daar gewerkt als psychiatrisch verpleegkundige bij mensen thuis. Daarna verhuisde ik naar Ierland. In dit land woon ik nu 22 jaar.

Midden jaren tachtig, toen ik nog in Londen woonde, ben ik geïnteresseerd geraakt in stemmen horen. Ik was toen op een congres waar Marius Romme een lezing hield. In Ierland heeft deze interesse zich verder ontwikkeld. In Cork heb ik achttien jaar lang psychiatrische verpleegkunde gedoceerd aan een universiteit. Daarnaast volgde ik trainingen om mensen die stemmen horen te begeleiden, zoals bij Eleanor Longden (bij velen bekend door haar fameuze TedTalk op YouTube, GZ) en Jacqui Dillon (therapeut en voorzitter Hearing Voices Network England, GZ). Sinds 2012 ben ik zelf die trainingen gaan opzetten, met behulp van Eleanor, Jacqui en een aantal anderen zoals Rachel Waddingham en Peter Bullimore. Wij hebben zo’n achthonderd mensen getraind om bijvoorbeeld stemmenhoordersgroepen te ondersteunen. Als gevolg hiervan heb ik in april 2015 het Hearing Voices Network Ireland opgericht, daar waren Marius Romme en Jacqui Dillon ook bij.’

Je hebt zelf geen eigen ervaringen met het horen van stemmen?

‘Nee, helemaal niet. Maar ik heb wel interesse in het werken met stemmenhoorders.’

Ervaringsdeskundigheid is op dit moment hot. Is dit ook zo in Ierland?

‘Peer support workers worden tegenwoordig wel meer erkend dan vroeger, maar er wordt ook kritisch over gesproken. Als ervaringsdeskundigen worden aangenomen in een gezondheidsorganisatie zitten ze in de laagste structuur. Ze hebben dan bijna geen inbreng. De gezondheidsorganisaties trekken wel peer support workers aan, maar om ze daarna vaak van binnenuit te neutraliseren. Het concept van de stemmenhoordersbeweging werkt veel beter buiten de gezondheidszorg. Mensen melden zich daar zelf aan voor bijvoorbeeld een stemmenhoordersgroep; er is daar geen verwijskaart nodig.

Het is voor het Hearing Voices Network Ireland heel moeilijk om stemmenhoorders in het bestuur te krijgen. Het bestuur is eigenlijk voor stemmenhoorders, door stemmenhoorders. Momenteel hebben wij gelukkig drie of vier stemmenhoorders in het bestuur, onder andere een voorzitter die erg actief is. Hij is nu een online stemmenhoordersgroep aan het opzetten. Hij zat eerst in een online stemmenhoordersgroep uit Texas en besloot zelf er een op te zetten. Nu zitten er mensen uit Texas in zijn groep. Zelf heb ik een online groep opgezet voor facilitators. Daar zitten nu drie mensen uit Brazilië in. Het is echt een wereldwijde beweging. Tijdens corona is de wereld fysiek kleiner geworden maar virtueel veel groter.’

Jouw fietstocht, is dat ten behoeve van een goed doel?

‘Ja. Maar dit was eigenlijk niet het plan. Ik fiets elke zomer. Dan maak ik een lange reis. Helaas kon dat vorig jaar niet, in verband met corona. Elk jaar probeer ik te denken aan iemand die hier niet meer is. De laatste keer dat ik zo’n fietstocht maakte was mijn moeder net overleden. Ik dacht toen veel aan haar. Dit jaar opperde iemand om geld in te zamelen voor ons netwerk. Ik zei: ‘Goed idee, organiseer het maar.’ Het gedoneerde geld willen wij gebruiken om trainingen te geven en ook om onze eigen trainers te ontwikkelen. Hier is veel vraag naar. Maar ik dacht  ook gelijk: ter nagedachtenis, waarom denken wij niet gewoon aan Sandra? Dus ik vroeg aan Marius en ook aan Sandra’s zonen Diederik en Rutger: ‘Geven jullie hier toestemming voor?’ Zij vonden dit prima. Ik heb mijn hele reis aan Sandra gedacht, maar ook geprobeerd om connecties te maken. Ik was in Rheims, had daar een rustdag en dacht na over Jeanne d’Arc. Als eenvoudig herdersmeisje hoorde zij op haar dertiende voor het eerst stemmen. In de prachtige Cathédrale Notre-Dame in deze stad woonde zij de kroning van Charles VII bij. Ook dacht ik veel na over water. Dit is mijn thema geweest. Ik reisde veel langs rivieren, zoals de Moezel, de Maas en de Rijn. Water heeft verschillende eigenschappen. Het kan destructief zijn, maar ook heel bemoedigend. Water kan kabbelend en mooi zijn. Wij hebben water nodig. Het is bijna hetzelfde als met stemmen horen. Je kan goede stemmen hebben of hele nare. Ik was in Bonn toen het heel hard ging regenen en kwam net uit het gebied waar het toen overstroomde. Ik heb de ravage gezien langs de Rijn en ook langs de Maas. Het was heftig. Er kwam veel water uit de lucht vallen. Water en stemmen horen hebben veel overeenkomsten.