Studiedag Zingeving en levensvragen Stichting Weerklank

Studiedag Zingeving en levensvragen

zaterdag 9 november 2019 in Amersfoort, onder leiding van Lotte van Lith, psychologe

Corine Wepster

Lotte had de deelnemers van te voren huiswerk opgegeven. Zij onderscheidde in zingeving vier aspecten: het zinnelijke, er zin in hebben, de lijfelijke zin, lustvol, het zintuigelijke, de ervaring van het schone en esthetische, het zinrijke, verwoorden wat je doet of moet doen, bezinning in volzinnen, het zinvolle, achter je doelen staan in leven, relaties en werk, het ‘waarom’ erachter.

Bij elk van deze vier werden we gevraagd een object te zoeken, mocht ook gedicht of afbeelding zijn, dat voor jou dit aspect van zingeving symboliseert. Dat was leuk om te doen. Na een lange inleiding van Lotte bespraken we deze objecten in tweetallen, wat een leuk gesprek opleverde, waardoor je de ander echt leerde kennen. Enkelen deden verslag van het gesprek in de groep. In de loop van de dag zou Lotte nog meer leuke werkvormen presenteren, waardoor je echt met zingeving aan het werk werd gezet. Nu eerst Lotte’s inleiding.

Zij begint met een spectrum van enerzijds de persoonlijkheid, het onderscheid, en aan de andere kant onze hectische samenleving, het opgaan in de massa. Er is een lange traditie van reflectie op zingeving, die echter ook wat abstract is. Lang werd teruggegrepen op de bijbel, nu zijn we op zoek naar een nieuw verhaal, een levensverhaal. Waarin wordt stilgestaan bij het omgaan met conflicten, met emoties. Lotte vertelt dat fysici wel zin ontdekken in de natuurkunde, biologen in biologie. Andere bronnen van zingeving zijn de cultuur, je ouders en opvoeding, je eigen proces van betekenis geven aan dingen en de antieke filosofie. Socrates stimuleert de mens om zelf na te denken en jezelf te kennen. Wij moeten zin maken. Hoewel ook de gedachte bestaat dat je de zin moet ‘vinden’ die intrinsiek in de dingen verborgen ligt. Bij hoogbegaafdheid, waarin Lotte is gespecialiseerd, kan een gevoel van teleurstelling in het leven een rol spelen, een desillusie met de wereld, wat weer tot een existentiële depressie kan leiden. Hoogbegaafdheid is een zingevende beweging en die kan een ‘piekervaring’ opleveren, een moment van vervuld zijn met zin. Lotte vraagt ons een beeldend verhaal te schrijven over een beleefde piekervaring, daar krijgen we ruim de tijd voor. Zie het als een ontmoeting met jezelf in het verleden waarin veel gebeurde. Wat was daarvan de essentie. In mijn ogen is een piekervaring een ervaring van herkenning in de buitenwereld. Ik weet nog heel goed dat ik als opgroeiend kind voor het eerst een abstract schilderij van Mondriaan zag. Ik dacht: ‘dat bedoel ik’, het is er!

Daarna vroeg Lotte ons om vragen te formuleren rondom zingeving. Vóór de lunch gaan we in tweetallen tijdens een wandeling van een half uur in de buurt, de vragen bespreken. Ik kreeg de vraag: Wat is jouw verhaal? Ik vroeg: Waar word je blij van, waar ben je naar opzoek. Mijn gesprekspartner zei: Naar écht goed en eerlijk contact met de ander en daarmee was ook mijn vraag: wat vind je belangrijk in contacten beantwoord. De lunch smaakte goed.

Na de lunch keken we naar een paar filmpjes over piekervaringen.
Vervolgens verraste Lotte ons met de opmerkelijke vraag of je jezelf zag als een gedicht, een column, een tomaat of een boomblaadje en waarom? Voor de categorieën gedicht en column rijkte Lotte een voorbeeld uit. Alle categorieën kwamen aan bod in het groepsgesprek. Weer werd vastgesteld dat hoogbegaafden een rijke binnenwereld hebben. Maar laat ik niet te veel ingaan op hoogbegaafden, want Lotte’s studiedagen zijn voor ieder weldenkend mens waardevol.

Lotte kwam met de vraag of het feit dat je bestaat ook betekent dat je wil bestaan? In dat verband is het aspect ‘zinnelijk’ (het eerste aspect) de basis, want als de psyche niet wordt gevoed is er geen voeding voor het lijf. Lichamelijke warmte moet er zijn. Koester je innerlijke conflicten.

Studiedag Zingeving en levensvragen