Mediacolumn

Het brein als koe.

Leuk hoor, spelen met elektriciteit. Lampjes laten branden is op zich al gaaf, en dan een computertje erbij dat het allemaal automagisch aanstuurt. Ik begrijp heel goed dat wetenschappers enthousiast worden van moderne technologie. En als je dat dan kan combineren met het brein, superspannend. Toch werd ik een beetje verdrietig van een stuk in de Volkskrant (Hersenstimulatie kan sociale fobie mogelijk verlichten, 3 november) over veelbelovend onderzoek naar het aanpakken van psychologische problemen door elektrische stimulatie van breingebieden.

Waarom maakt zo veel technologische tovenarij me dan niet blij? Het is het aloude biomedische model op een moderne leest, alleen worden nu geen chemicaliën maar elektroden ingezet. De heersende leer is nog altijd dat als je een psychisch probleem hebt, zoals sociale angst of stemmen, je naar de neurodokter kan gaan die het wel even zal fiksen. Net zoals je met een gebroken been naar de chirurg en de gipspoli kan. Wisten we maar net zo veel van de psyche als van het skelet!

Dat is dus niet zo, en veel van onze pogingen om invloed uit te oefenen op psychische processen lijken op wat een olifant doet in een porseleinkast. We stampen rond, bruut en zonder inzicht in wat we aan het doen zijn. Van elektroconvulsietherapie, de aloude elektroshockbehandeling, weten we in feite ook totaal niet waarom het werkt. Dat het een – tijdelijk – effect kan hebben in gevallen waarbij geen van onze andere methoden aanslaat is gebleken, en dat is mooi. Maar dat rechtvaardigt geen ongebreideld geloof in het heil van elektriciteit voor ons gevoelsleven.

Echt herstel is volgens mij iets anders. Dat vraagt om persoonlijke moed en ontwikkeling. Het begint met het wilsbesluit om je herstel zelf ter hand te nemen in plaats van het aan een medicus of therapeut uit te besteden. Daarbij kun je natuurlijk kiezen voor moderne technologie en pillen, maar ook voor praten, schilderen, sport en muziek (om maar een snelle greep te doen, er is nog veel meer). Zoals iedere eerstejaars psychologie al leert: het brein is plastisch en leert voortdurend. Goede en helaas ook slechte lessen. Die laatste kunnen met de nodige inspanning meestal weer worden afgeleerd, of je kunt leren ermee om te gaan. Zodat je de regie over je leven herovert. Met pure brainpower!

Tegen het eind van het stuk opperen de betrokken onderzoekers dat hun vondst aanvullend zou kunnen zijn bij exposuretherapie (jezelf trainen door het object van je angst te confronteren), zodat het proces sneller zou kunnen gaan. En dan word ik weer verdrietig. Omdat het nu blijkbaar te langzaam gaat, en het brein met een soort elektrische veedrijver (zo’n stroomstootwapen voor koeien) vooruit gedwongen moet worden. Tijd is geld. Maar waarom kan dit onderzoeksgeld en deze energie nu niet eens worden besteed aan het ontwikkelen en grootschalig uitrollen van bewezen methoden voor organisch, duurzaam herstel? Met respect voor onze psyche, zo veel verfijnder dan een koe (die wat mij betreft trouwens ook meer respect verdient, maar dat is een ander verhaal).

Saskia Bruyn

Nieuwsgierig naar de rest van de klankspiegel?

Word donateur!