13 vragen aan Frank Bonekamp, initiatiefnemer Socialrun
Hoe ben je op het idee gekomen?
‘Ik ben van origine sportdocent, dus bewegen zit in me. In mijn opleidingstijd had ik al een beetje een tegendraadse kijk op sport: sport was en is nog steeds een middel, geen doel. Of je nou topsport doet of dat je recreatief op een ander level bezig bent, dat maakt geen verschil. Sport blijft een middel. Ik heb het zo altijd ingestoken. Toen ik na mijn opleiding bij Justitie ging werken, was samen sporten een middel om de teambuilding te stimuleren. Later werkte ik in de psychiatrie en daar kwam eigenlijk al snel de vraag of ik een ‘loopje’ wilde organiseren. Natuurlijk wilde ik dat, hahaha. Maar ik wilde meer. Ik wilde er een sterke doelstelling aan gaan hangen en tegelijk wilde ik proberen om die sportactiviteit te behouden voor een langere tijd en voor een toenemend aantal deelnemers.
Dat voornemen leidde tot een pilot en daaruit is de Socialrun ontstaan. Even kort gezegd…’
Frank is een heel bescheiden mens. Eigenlijk vind ik dat hij zich best wat meer op de borst zou mogen kloppen voor wat hij in enkele jaren tijd met heel weinig geld op poten heeft gezet; op poten laten lopen, eigenlijk. Maar hij gruwt ervan om op een voetstuk te moeten gaan staan. Vandaar zijn verzoek om maar meteen de volgende vraag te gaan stellen.
Hoe is de naam Socialrun ontstaan?
‘De eerste loop die we in Utrecht organiseerden heette de Samenloop. Maar het was een naam die ook door andere goede doelen werd gehanteerd. We zochten naar iets dat misschien ook internationaal zou kunnen blijven staan. Bovendien wilden we een naam die de beweging die we wilden maken zou weergeven. Dat werd Socialrun. Noem het een sociale beweging en dan in een leuk tempo, als je begrijpt wat ik bedoel. Dit jaar wordt de negende editie en we gaan nu voor het eerst ook fietsen. Er zijn trouwens ook plannen om te gaan wandelen.’
Wat is de filosofie achter Socialrun?
‘In een zin: meedoen is winnen. Als je mee mag en kan doen met je familie, je vrienden, je collega’s dan is er al een win-win situatie. Uitsluiting is verliezen. Socialrun wil dat iedereen een plek krijgt en een plek neemt, een tweeledige voorwaarde zou je kunnen zeggen. We staan niet met het opgeheven vingertje tegenover de buitenwereld. Zo van: jullie doen het niet goed, want jullie stigmatiseren. Nee, iedereen draagt bij aan een resultaat. In termen van de teams die hardlopen betekent dat: de hardloper kan niet zonder de begeleidende fietser, die kan niet zonder degene die de wissels organiseert, die kan weer niet zonder de bemanning op de rustpunten, de kok moet de goede maaltijden bereiden, iedereen moet de sfeer sterk houden (want samen 555 km afleggen is niet iets wat je zomaar doet), de mensen die alles weer opruimen, de mensen die de route hebben voorbereid en de mensen die bij de finish dat dik verdiende applaus laten klinken. Zo kan ik nog wel even doorgaan. Kortom: als er een schakel niet klopt dan haal je de finish niet. Je merkt al dat deze visie op meedoen in een sportief evenement eigenlijk niet anders is dan het meedoen in de samenleving. Daar kan het pas echt goed gaan als we iedereen de rol gunnen die hij of zij heeft en tegelijk dat hij of zij zelf ook die rol pakt.’
Is er verschil tussen mensen met en mensen zonder psychische kwetsbaarheid?
‘Nee. Daar houden we ons helemaal niet mee bezig: nul! Ik hoop dat in de teams erover gesproken wordt, maar alleen als dat nodig is. Als mensen iets niet aankunnen of willen dan moet het team daar als geheel een invulling aan geven. Iedereen is even belangrijk, ongeacht de rol of de plek die hij of zij inneemt in een team. We willen daar geen regels voor. Er zijn wel een paar richtlijnen. En daar kan en moet een team naar eigen inzicht mee omgaan. Het gaat erom dat iedereen de plek kan innemen die hij of zij wil en aankan. Niemand wordt buitengesloten. Inclusie*) dus.’
Frank Bonekamp (l) met Ahmet Turkmen ambassadeur van Stichting Socialrun (http://www.tanis-benimle.nl)
De teams hebben dus twee taken: sponsoring binnen halen en inclusie in praktijk brengen?
‘We hebben maar een taak: inclusie. Als het om geld gaat dan zijn er drie inkomstenbronnen: het inleggeld van de teams om de organisatie te kunnen bekostigen. Dat lukt maar voor een deel omdat het inschrijfgeld wel binnen de perken moet blijven. Dan is er de tweede lijn: we werven zelf sponsors. Die weten dat ze de organisatie van de Socialrun sponsoren. We hebben geen fondsen en geen subsidies. We hebben ook wel eens het aangeboden sponsorgeld geweigerd omdat we vonden dat de sponsor dat bedrag niet met de goede bedoeling wilde geven. Sponsors moeten echt iets gaan doen met het thema, bijvoorbeeld met een team deelnemen of in je bedrijfsfilosofie betrekken wat we als Socialrun over het voetlicht willen brengen. De derde inkomstenbron is het sponsorgeld dat de teams zelf binnenhalen. Dat komt op een andere bankrekening te staan. Daarvan subsidiëren we projecten die op een of andere, maar heel duidelijke manier ook handen en voeten geven aan de doelstelling meedoen=winnen en aan de inclusieve samenleving. Dat zijn vooralsnog geen miljoenen. De teams doen dat meestal via kilometeradoptie. Dat betekent dat er tussen de aanmelding van een team voor de Socialrun en de datum waarop dat plaatsvindt (altijd derde weekend september-red.) aandacht wordt gegenereerd voor de Socialrun en vooral voor de doelstelling. Er wordt gepraat over meedoen=winnen en over inclusie, zeker als er wordt gevraagd om een of meer kilometers te sponsoren. Het gaat ons om dat verhaal en dat er dan nog geld binnen wordt gehaald om andere goede activiteiten te ondersteunen is extra winst. We zijn een sponsorloop die vooral een miljoen verhalen wil verzamelen. Met inkomsten willen we de kosten dekken en vooral nieuwe verhalen maken of laten ontstaan.’
Als individu kan je een team sponsoren (via een button op de website-red.) of je kan Socialrun sponsoren in de organisatiekosten. Kijk op www.socialrun.nl
Dus: je doet mee omdat je een verhaal hebt of wil vertellen?
‘Nee, je doet mee omdat je mee wil doen aan een leuk evenement. Er is helemaal geen eis dat je in je team ook mensen hebt die een psychische stoornis of aandoening hebben. Juist die teams zijn belangrijk, want daar is dan voor ons veel te doen. De reden dat je als team meeloopt is niet dat je een boodschap hebt. Op dat punt moeten wij het verhaal maken. Of je nou meedoet omdat je gewoon lekker wilt hardlopen of omdat we door je gemeente lopen of wat dan ook, dat maakt niet uit. Als alleen maar mensen zouden meedoen die weten hoe het zit dan slaan we de plank mis. We preken niet voor eigen parochie. We willen eigenlijk iedereen erbij halen, bedrijven, instellingen, vriendenteams, jongeren, ouderen. Wie niet eigenlijk?’
Van 1 naar 43?
‘We begonnen in 2012 met welgeteld een team. Dit jaar zijn er tot nog toe 46 team aanmeldingen. Ik verwacht dat er nog wel teams bij gaan komen. Vorig jaar om deze tijd waren er 22 aanmeldingen en verschenen 40 teams aan de start. Dus…… Na dat eerste team richtten we een stichting op. Het doel was om in vijf jaar tijd naar 10 teams te groeien. Die voorzichtige aanpak had toen ook te maken met het feit dat we geen ‘sexy’ doelstelling konden laten zien. Bij somatische aandoeningen ligt dat anders dan bij psychisch lijden. Als je kan zien dat iemand ziek is, dan spreekt dat meer aan en levert ook meer inkomsten op. Laten we duidelijk zijn: dat is prima. Het is heel hard nodig dat onderzoek en hulp wordt geboden om kanker terug te dringen. Met psychische aandoeningen wil men zich vaak toch minder snel associëren. Onze voorzichtige aanpak werd echter gelogenstraft. Er waren al meteen 9 teams. We hadden dus een thema in de aanbieding dat veel ‘sexyer’ was dan we dachten. Het bleef groeien en we kwamen als vrijwilligers die naast hun werk Socialrun ‘erbij’ deden veel sneller dan gedacht voor de keuze te staan: gaan we ervoor of laten we het hierbij.’
Frank Bonekamp, initiatiefnemer en Nienke Bouwman, projectleider evenementen
Teams en inkomsten groeien jaarlijks met tientallen procenten toe. Waar eindigt dat?
‘Blijkbaar spreekt de doelstelling meedoen=winnen aan. Daarnaast hanteren we strikte grenzen als het gaat om sponsoring en subsidies, zoals ik al zei. Dat zou de groei kunnen afremmen, maar het tegendeel blijkt. We horen dat mensen het enorm waarderen dat je ergens voor staat, dat je met zo min mogelijk kosten en zoveel mogelijk vrijwilligers iets neerzet dat aanspreekt (er zijn slechts twee betaalde vaste medewerkers-red.). Per team zijn er 40 tot 50 mensen betrokken. Het afsluitende festival werd in 2019 bezocht door ongeveer 5000 mensen. Dan zijn er enkele honderden vrijwilligers bezig rondom de Socialrun. Het bereik op social media groeit als kool. Honderdduizenden hits inmiddels. Dus ja, je kan wel zeggen dat we met een minimale bureaubezetting en een heel gemotiveerde groep vrijwilligers iets neerzetten dat ons allemaal met trots vervult. En dan hebben we het nog niet over de miniruns en de projecten die we elk jaar organiseren en/of ondersteunen. Daar worden ook weer heel veel mensen mee bereikt die we zelf of via anderen met ons verhaal bereiken. Zelf vind ik het heel fijn dat bijna alle teams meer jaren en soms al heel veel jaren meedoen. Er is nauwelijks een team dat maar een jaar heeft deelgenomen. Van de 40 teams die vorig jaar hebben ingeschreven, zijn er nu al 34 die zich weer hebben aangemeld.’
De publiciteit rondom Socialrun is bescheiden. Hoe zit dat?
‘Hoewel we natuurlijk blij zijn met zoveel mogelijk aandacht en deelname aan Socialrun, gaan we niet voor een exposure die is gericht op honderdduizenden mensen. We mikken dus niet op aandacht in de massamedia. Socialrun richt zich op wat er gebeurt op microniveau. Op wat het verschil maakt voor individuele mensen. Ons verhaal richt zich op mensen afzonderlijk. Die persoonlijke gerichtheid komt in alle aspecten van Socialrun tot uiting. Al die persoonlijke verhalen die in de voorbereiding, tijdens de loop en op het festival worden uitgewisseld hebben grote impact en blijven lang bestaan. Dat horen we terug. De contacten over Socialrun met familie, vrienden en collega’s komen daar nog eens bij. Geen massacommunicatie, maar wel heel veel verhalen tussen mensen.’
Socialrun heeft internationale ambities?
Ja, zeker. We hebben in Roemenië in 2018 een loop georganiseerd en er zijn nu voorbereidingen om een tweede Socialrun te organiseren in Boekarest. We nemen het initiatief en dan proberen we zo snel mogelijk de organisatie over te brengen naar mensen in het land zelf, inclusief de financiering. In Roemenië was het trouwens voor het eerst dat cliënten en hulpverleners gezamenlijk iets ondernamen. We zijn bezig om in België te starten. En ik verwacht dat ook in andere landen initiatieven voor Socialrun ontstaan. Psychische kwetsbaarheid is universeel en het daarmee gepaard gaande stigma komt helaas voor in alle culturen. De noodzaak voor openheid over psychische kwetsbaarheid en sociale acceptatie kent geen grenzen. Onze droom is een jaarlijkse Socialrun in ieder Europees land én ten minste een jaarlijkse Socialrun op ieder continent. Misschien denken mensen nu: is dat geen te grote ambitie voor Socialrun Nederland. Nee, zeg ik. Het is geen grootheidswaanzin. We werken daar echt aan en we hebben geen haast. Het hoeft niet morgen.’
Toch nog even de media, er zit tenslotte een journalist tegenover je. (Te) Weinig aandacht?
‘We zoeken bewust niet de grote media op. We kunnen daar niet overbrengen waar we mee bezig zijn. Neem Hart van Nederland als een willekeurig voorbeeld. Je komt in de uitzending en krijgt tien seconden. Dat kan nooit een goed beeld van ons doel opleveren. Om een als moeilijk ervaren onderwerp goed te kunnen brengen, heb je gewoon meer tijd nodig. En die tijd krijgen we niet van de landelijke media. Wel van de regionale en lokale media. We hebben de nuance nodig. Een minuut bij Beau van Erven Dorens of Shownieuws levert wel 1 miljoen kijkers op, maar wat dan? Nee, onze ervaring met lokale en regionale kranten en omroepen is dat we ons verhaal kunnen vertellen en daar gaat het om.’
Hoe ziet de toekomst van en voor Socialrun eruit?
‘Ik verwacht dat we doorgaan met waar we mee bezig zijn, dat er steeds meer deelnemers zijn en er dus steeds meer verhalen ontstaan. In Nederland en daarbuiten. Ik ben een optimist. Er zijn wel eens mensen die zeggen: stel dat er volgend jaar 100 teams willen meedoen? Kan je dat wel aan? (Eerlijk gezegd was ik het die die twijfelvraag stelde-PC)
Nou dat kan, dat zien we dan wel weer. We gaan uit van mogelijkheden en niet van onmogelijkheden. En wat ook belangrijk is, is dat we door die groei weer meer mensen en initiatieven**) kunnen ondersteunen.’
Nog iets dat we nog niet hebben gezegd, maar wel belangrijk is?
‘Ja, hoelang heb je nog, hahaha? We willen dat bij deelname en medewerking aan Socialrun bestaande verhoudingen binnen bedrijven en instellingen geen rol spelen. Ik bedoel daarmee dat de Socialrun geen functies, salarissen of andere hiërarchische verschillen kent. En wat zien we: die verschillen vallen als vanzelf weg. Je bent allemaal bezig en je hebt allemaal een rol die past in de opzet van je team en niet op basis van bestaande verhoudingen in het werk of in de hulpverlening. De CEO en de schoonmaker gaan samen over de finish. En het allermooiste is dat we meer dan eens horen dat na de Socialrun gesprekken en contacten in bedrijven en instellingen plaatsvinden die voorbijgaan aan bestaande (machts)verhoudingen. Mensen die misschien jarenlang langs elkaar heen zijn gelopen en elkaar alleen gedag hebben gezegd, zitten na te praten over de Socialrun en maken plannen om weer mee te doen. Dat is echt een geweldig effect.’
*) Inclusie gaat over meedoen en erbij horen (echt meedoen en er echt bij horen). Het gaat bij inclusie om het streven naar een goed leven. Inclusie betekent insluiting, het tegenovergestelde van uitsluiting. Inclusie is twee richtingsverkeer tussen de samenleving en de persoon. Inclusie gaat niet vanzelf, je moet erin geloven en er actief aan werken.
**) Vanaf 2015 heeft Socialrun honderden projecten ondersteund. Op www.socialrun.nl/subsidieprojecten is een indrukwekkend overzicht beschikbaar.
Tekst: Paul Custers
